Aras’ın ‘sistem’ eleştirisine iktidarın her iki kanadından ve kabine içinden eleştiriler gelmişti. Aynı konuşmada siyasetçi tutuklamalarına, Ekrem İmamoğlu soruşturmasına, Ayşe Barım’a, Ümit Özdağ’a vurgu yapmıştı:
"Son haftalarda politik hayatta da olağanüstü olaylar yaşıyoruz. Seçilmiş belediye başkanları görevden alınıyor yerlerine kayyum atanıyor. Bir siyasi parti lideri hakkında önce soruşturma başlatılıyor sonra farklı bir nedenle tutuklanıyor. Birçok sanatçının menajerliğini yapan bir iş kadını hakkında önce soruşturma başlatılıyor sonra farklı bir nedenle tutuklanıyor. Bir büyükşehir belediye başkanı hakkında, yaptığı konuşmalar nedeniyle basın toplantısından dakikalar sonra soruşturmalar açılıyor. Bilir kişi görüşmesini yayınlayan gazeteciler göz altına alınıyor, genel yayın yönetmeni tutuklanıyor. Yeni mezun teğmenler ordudan ihraç ediliyor. Bu olaylarda suç vardır yoktur diyemeyiz. Ancak çok kısa sürede arka arkaya gelen bu olayların toplumda endişe yarattığını ve güveni sarstığını söyleyebiliriz. Ayrıca tutukluluğun istisna değil kural haline gelmesi gibi kangrenleşmiş bir sorunun kanunlar değişse de çözülmediğini görüyoruz."
TÜSİAD Başkanı Orhan Turan da benzer konulara atıf yapmış konuşmasının bir yerinde sormuştu: Peki kimin yüzü gülüyor?
Bu konuşmaların ardından başkanlar hakkında soruşturma açıldı, polis eşliğinde savcılığa götürüldüler, yurtdışı yasağı geldi, hâkim karşısına çıktılar. Aras savunmasında "Rakamların oluş şekli, rakamlardan daha değerlidir. Hukuktan kastım vergi, gümrük, ticaret ve bankacılık tanımından ibaret değildir. Hukukun tanımına, kişilerin tanımına etki eden gerek sosyal, gerek yazılı kuralların öngörülebilir şekilde uygulandığı da dahildir. Ekonomi hukuk ile şekillenmektedir" diyecekti...
Turan ise "Konuşmamda hiçbir şekilde gerçeğe aykırı bilgi vermedim. Kamuoyunun bildiği bazı hususları objektif biçimde sıraladım ve ülkemiz ekonomisine olan etkilerini açıklamaya çalıştım" diyecekti. Savcı ‘adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs’ ve ‘zincirleme şekilde yanıltıcı bilgiyi alenen yayma’ suçlamalarıyla cezalandırılmalarını istedi. Karar 23 Eylül’de verilecek.
TÜSİAD’ın bugün yapılan YİK toplantısında Ömer Aras nedenlerine tam vurgu yapmadan ‘en önemli ekonomik sorunun enflasyon olduğunu’ söyledi. Ancak konuşmasının en kritik yerlerinden biri iktidara yakın isimlerin de üzerinden çokça yazı yazdığı ‘stratejik otonomi’ arayışları üzerineydi. Aras buradaki potansiyel riskler dikkat çekti:
Bugün birçok ülke, belirsizlikler karşısında 'stratejik otonomi' arayışına yöneliyor.
Ancak bu kavram, çoğu zaman içe kapanma, savunma refleksi ya da küresel düzenden kopuş gibi yanlış yönelimlere evrilebiliyor.
Oysa biz, hem ekonomik hem de jeopolitik kapasitesi yüksek bir ülke olarak stratejik aklımızı etkili kullanmak suretiyle enflasyonu düşürecek, gümrük birliğini güncelleyecek, yatırımcıya öngörülebilirlik sağlayacak, ihracata dayalı verimli ekonomik büyüme ve zenginleşme imkanını yaratacak ortamı sağlayabiliriz; bölgesel ve küresel iş birlikleriyle değer zincirlerinde ve ticaret koridorlarında daha etkin bir rol oynayabiliriz."
Orhan Turan ise derneğin amaçlarına da dikkat çekerek ‘sağduyu ve ortak akıl’a vurgu yaptı:
"TÜSİAD olarak, tüzüğümüz doğrultusunda yaklaşık 55 yıldır,
- insan hakları evrensel ilkelerinin,
- düşünce, inanç ve girişim özgürlüklerinin,
- laik hukuk devletinin,
- katılımcı demokrasi anlayışının,
- liberal ekonominin,
- rekabetçi piyasa ekonomisinin kurum ve kurallarının,
- sürdürülebilir çevre dengesinin benimsendiği,
bir toplumsal düzenin oluşması ve gelişmesine katkı sağlamak amacıyla faaliyet gösteriyoruz.
Terör sorununun, kalıcı olarak ortadan kalkmasının en büyük dileğimiz olduğunu, hep vurguladık. Terörsüz Türkiye süreci barışın tesisi yolunda çok önemli bir gelişme oldu. Bu sürecin ülkemizin ekonomik kalkınma ve demokrasi ortamına da olumlu yansımasını temenni ediyoruz.
Toplumsal kutuplaşmanın yerini toplumsal uyuma bırakmasının, sorunlarımızın çözümü için elverişli bir zemin hazırlayacağını düşünüyoruz.
Küresel sistemin radikal bir biçimde değiştiği bu ortamda, millet olarak zor dönemlerde başarıyla sergilediğimiz toplumsal dayanışmayı ve birlik-beraberlik hasletimizi kullanmanın tam zamanı. Bugün sağduyu, ortak akıl, güven, dayanışma her zamankinden daha da önemli.
Burada sivil topluma da büyük rol düşüyor. Ülkemizin, Atatürk’ün gösterdiği muasır medeniyet hedefi doğrultusunda küresel ölçekte rekabet eden, bölgesinde ve dünyada refah toplumu olarak referans niteliği taşıyan bir ülke olması için çalışmaya, üretmeye, yatırım yapmaya, istihdam yaratmaya, fikir üretmeye, daha iyi için, katkı sunmaya devam edeceğiz. Toplumsal barışı, refahı, rekabetçiliği ve sosyal adaleti güçlendirmiş bir Türkiye’nin, küresel değişimin aktif bir şekillendiricisi olacağına inanıyoruz."
Prof. Dr. Evren Balta’nın son bölümde Trump’ın göreve gelişinden sonra öngörülemez kararları alarak yarattığı belirsizlik ve bunu kullanma şeklinden hareketle anlattığı Türkiye’ye de, Erdoğan’a da uyarlanabilecek analiz kısmı beni düşündürdü. Balta şöyle dedi: Belirsizlik bir stratejik plan olarak uygulanabiliyor. Ben sizin hayatınızı siyasi, askeri ya da ekonomik gücümle belirsiz hale getirebilme potansiyeline sahibim.
Evren Balta’nın bir diğer vurgusu, "Bu dönemin liderlerinin kısa vadeli düşündüğü.."
Şunu da ekleyeyim; Trump’ın aslında kendisinden önce var olan küresel eğilimleri derinleştirdiği, Batı merkezli siyaset sisteminden çok kutuplu siyasal sisteme geçişin yarattığı durumun yeni versiyonu olarak da okunabilecek bir durumdan bahsetti... Türkiye’nin ‘orta büyüklükte bir güç’ olarak bölgede üstlendiği ve üstlenebileceği rollere de, Çin tedarik zincirinin Türkiye’ye kayabilme potansiyeline de gönderme yaparak fırsatlardan bahsetti. İçeriye yönelik bir soruya verdiği yanıtta ‘belirsizliğin yarattığı tedirginlik’, korkunun-belirsizliğin toplumlarda güçlü lider beklentisi yaratması açmazına da değindi.
Bitirirken…
TÜSİAD’ın toplantısında üç nokta öne çıktı.
Birincisi…Ömer Koç’tan Güler Sabancı’ya, Bülent Ezcacıbaşı’ndan Ümit Boyner’e, Hüsnü Özyeğin’den Muharrem Yılmaz’a, Tuncay Özilhan'dan Halis Komili'ye Haluk Dinçer’e kadar toplantıda simgesel anlamda önemli bir katılım vardı... TÜSİAD üyeleri yargılanan başkanlarını yalnız bırakmadı. Dayanışma mesajı verdi.
İkincisi... Toplantıda ‘Rekabetçiliğin Yeni Küresel Dinamikleri, Avrupa Birliği ve Türkiye’ konulu oturum da ardından ‘jeopolitik gelişmeler Türkiye’ başlıklı oturum da kendi içinde mesajlar taşıyordu. Bir iş insanının tanımıyla TÜSİAD başkanları ‘vakur ve bilge mesaj denemesi’ yaptılar. Aynı iş insanı şu notu da ekledi: Küresel rekabet için istikamet Avrupa Birliği, teknoloji, hukuk dendi. Aslında demokrasi ve yapısal reform vurgusu mevcut siyasal ortama fazla girilmeden yapıldı.
Üçüncüsü… Stratejik otonomi gibi küçük bir kesimin tartıştığı konuyu gündeme sokmuş oldu. 19 Mart sonrası yaşananlarla, İmamoğlu ile ilgili konular konuşmalarda yoktu. Ama tüm kahve aralarında ana soru "Şimdi ne olacak" idi...
